Frå ny førar til Bagn Bygdesamling (2020):
"Vasskrafta i elver og bekker er blitt utnytta i mange hundre år. Mange gardar bygde eigen bekkekvern mens andre gardar gjekk saman og hadde felles kvernhus. Det var ofte fleire kvernhus langsmed dei større bekkene. Bekkekvernene i Valdres var stort sett ganske likt bygd; med eit lite lafta tømmerhus rundt ei kvern som vart nytta til å male korn til mjøl, noko som var eit omfattande arbeid. Sjølve kverna består av to kvernsteinar, ein over- og ein understein som er montert i ein benk. Understeinen er fastmontert i benken. Oversteinen er montert saman med ein kvernkall (aksling) under kvernhuset. Vatnkrafta fører kvernkallen og oversteinen i rotasjon.
Langs Islandselve har det vore både sag, flishøvel og fleire bekkekverner. Ved ein storflaum 1870-åra tok elva såpass mykje jord med seg at det skal ha komme fram i dagen eit gamalt kvernhus som hadde nedre delen i full stand. Kvernhuset skal vera bygd i 1798 av Peder Olson Tronrud og skal ha til opphaveleg ha tilhøyrd garden Tronrud i Bagn. Olaus Islandsmoen kjøpte huset av Anders A. Juven, og fekk flytt henne ned i bygdesamlinga i 1939. Kverna vart seinare flytta nærare Islandselve, og då vart det òg gjort ein del reparasjonar, mellom anna fekk huset nytt vasshjul."
Frå føraren til Bagn Bygdesamling "Eit gløtt av gamletida" (2000):
"Bekkekvern 1939. Kvernhuset vart bygt i 1798, og er opphaveleg frå Tronrud. Olaus Islandsmoen kjøpte det av Anders A. Juven. Kverna vart seinare flytta nærare elva, og det vart gjort ein del reparasjon, m.a. nytt vasshjul. Dette vart laga av Sigvart Skjærstein. Vassrenne til kverna og oppgangssaga vart bygt i 1984 av Trond Bråten."
Bygningen vart registrert som nr 3 i Bagn Bygdesamlings gjenstandsprotokoll." (1942-). Kvernhus med inventar. Fra Tronrud. Innkomst i 1939. Kjøpt for kr 28,00. Innkjøpt av Olaus Islandsmoen frå Anders A. Juven. "Kvernhuset som er bygt i Tronrud er uppsett av Peder Olsen Tronrud 1798. Reparert av Knut K. Bøle f 1834, som brukte det ei tid. Anders A. Juven (Dyven) fekk det i arv med kona Ingebjørg Knutsdatter Bøle f 1859. Hun/han? vilde gjerne ha teke vare på det og selde det for kr 28,00. Det er uppsett av Ingmund Øyhus f 1905 og Peder K. Lundelien f 1919, under rettleiing av Trond Islandsmoen." (Årstal er henta inn i sitatet då dette stod på sjølve registreringskortet)
Søre Tronrud gnr 25 bnr 1.
Bilde BV 83-385 i Bagn Bygdesamlings fotoarkiv viser tegning av kvernhuset, teikna av Ottar Marken i 1934.
Add a comment or suggest edits
To publish a public comment on the object, select «Leave a comment». To send an inquiry directly to the museum, select «Send an inquiry».