Part of exhibition
History
-
Frå føraren på Valdres Folkemuseum (2012):
"Bygning frå Ni’igarde Kvie, gnr. 96, bnr. 5, i Vang. Bygd ikring 1700. Omvølt med påsett sval og ei ekstra høgd i 1849. Tradisjonell romløysing med opphaldsrom, vasskleve og sengekleve. Innreiinga i opphaldsrommet, eller framme, som dei sa, er tradisjonell med matskåp, fatskåp, roskåp, bord, seng og peis med sup. I vasskleven er det hoggestabbe for kjøt, kinne, kjerald, trau og potetkvern. I andre høgda er det sal, gjestekleve og kleve for oppbevaring av klede. Salen vart også brukt til undervisningsrom for omgangsskulen. Søre Kviisbygningen vart oppsett på Valdres Folkemuseum i 1959–1960. Kviistunet: Det vanlege busettingsmønsteret i Noreg er spreitt busetnad. Det finst likevel eldre eksempel på at gardar kan liggje så tett inntil kvarandre at dei meir liknar ein tettstad. Kviistunet på museet kjem frå ei slik gardklynge. Fram til utskiftinga i 1908 danna fem tun, med til saman 33 hus, ein liten tettstad like ved Høre stavkyrkje i Vang. Kvie var tingstad på midten av 1600-talet. I perioden 1646–1821 var Kvie skysstasjon og herberge. Til gardane høyrde også 12 husmannsplassar. Husa frå Kvie er bygde i perioden 1600–1850. Oppsett på Valdres Folkemuseum i 1959–1960. På Valdres Folkemuseum framstår Kviistunet som ein typisk fjellgard i Øvre Valdres. Slike gardar hadde gjerne fleire husmannsplassar. På Valdres Folkemuseum skal Øvre Fristadplassen illustrere husmannsplass under Kvie, og er plassert lenger ut i utmarka."
Frå Knut Hermundstads handskrevne Husbok for Valdres Folkemuseum (1950-talet):
"Kviisbygningen (søre) stod på Kvie, g.nr. 96, br.nr. 5. Då bonden, Andris Torsteinsson Kvien, hadde krævt utskifting og denne vart halden, laut han flytta ut frå tunet sitt. Dei gamle, sermerkte husi baud han V.F., om det ville kjøpe dei. Form. for V.F. skreiv så til fyrstearkitekt på Riksantikvariatet, arkitekt Halvor Vreim og spurde kva han meinte: "Til Riksantikvariatet, herr arkitetekt Halvor Vreim! Valdres Folkemuseum har frå Andris Kvien fått tilbod om å få kjøpt alle husi på garden hans saman med mykje av innbuet. Dette er altså garden nærmast kyrkja. Garden har to tvihøgda stogor som står jamsides med raustet nedetter noko mot kyrkja. I enden på det eldste huset står eit gamalt tvihøgda stabbur. No veit me at De har sett på husi. So vidt me kan skjøne skriv husi seg frå fyrsten av 1800-talet og er typiske for denne tidi. No spør med: Er husi og tunet så karakteristiske at me skal freiste å få dei til eit gardsanlegg på museet? Me laut då setja dei opp att nett som dei står med same fråstand mellom husi. Kan me gjerne rekning med at Riksantikvariatet vil godkjenne at husi vert flytte til museet. Leira st. den 12. juni 1951. Med vyrdnad for Valdres Folkemuseum Knut Hermundstad." Svaret: HV/ER. Valdres Folkemuseum herr form. Knut Hermundstad, Leira st. Husene hos Andris Kvien, Hurum, Vang, Valdres. En er kjent med at utskiftingsforretningen for Kvien-granda forutsetter at husene i det gamle tunet fjernes. Spørsmålet om å bevare dem der de står, er drøftet på stedet i 1948. Av naturlige grunner førte det ikke frem. Men de to stogene, buahuset, fjøset, tørrstogo, smie* og kvernhus* (*båe desse hus eksisterte ikkje, K.H.) er så karakteristiske for byggeskikken i Hurum og Vang, for tiden nærmest etter 1800, at de burde reddes. Etter min mening ville det være naturlig at V.F. tar hånd om de ni* (* det vert berre 6-7) stort sett godt bevarte hus. Når unntas fargene i dagligrommet, "nordre" * (*skal vera søndre, K.H.) stue så å si helt inntakt med faste inventar og peisen på plass. Søndre (*skal vera nordre) er derimot forandret i siste halvpart i forrige århundre, slik at den i seg selv ikke har en framtredende verdi, men den inntar en viktig plass i tunmiljøet og bør derfor ikke skilles fra det. Da stuen isolert ikke er en utstillingsgjenstand av særlig betygning, vil den kunne anvendes til bolig for en vaktmester eller framtidig konservator. Husets ytre behandles, så det får en riktig karakter. Plasseringen av husene på Kvien bør gjentas på museet, hvor en ogsaa bør velge en plass med et fall i lendet som svarer til originaltunets. Oslo, 20/9-1951 Ærbødigst Halvor Vreim. Den 3. mai for heile styret i buss opp til Kvien og såg på husi. Og desse fann at V.F. burde sikre seg husi, slik som Vreim hadde halde fram. Torsdag 19. mars 1953 haddde styret møte med Andris Kvie og vedtok å kjøpe husi hans og innbuet etter denne pris: Kvar av bygningana kr 5000. Stall, låve, fjøs og andre hus for kr. 3000. For alt innbu kr. 1000, i alt kr. 14.000. Det vart betalt etter kvart som museet tok husi. Då museet straks kjøpte gamlestogo til Eivind Kvien, vart det vedteke å setja den på plassen til Nordre Kviens-bygning, og så setja oppatt denne til konservatorbustad nær den vanlege vaktstogo. Dette vart, antikvarisk sett, eit godt vedtak. Birgit Bø laga så teikningar av alle husi til Andris Kvien, saman med grunnplanteikning. Søre Kviisbygningen med buahuset fekk V.F. ikkje råd til å flytta før 195?. Bråten og Breiset tok på seg arbeidet. Museumsstyraren var i 1957 på Kvie og arbeidde ut byggjeutgreiing for alle Kviishusi. Det var noko av det siste han gjorde for han slutta på museet hausten 1958.
Søre Kviis-stogo er omlag 8,6 m lang, 5,6 m brei. Svali er påsett 1849 etter innskrifti over utdøri. Men stoga er eldre, truleg bygt ikr. 1750-1800. Ho har ei tid vore brukt utad sval. Oppgongen til andre høgdi har då vore i vasskleven. Troppi har kome opp i pløggekleven i 2. høgdi. Golvet syner greitt dette. Frå gangen eller svøle kjem ein inn i det store kjøkenet eller framme i støga. Her er peis. Frå h.-v.: framskåp, langbord med bordklakk, klakkekasse og seng, over bordet er hengjihylle, vidare under høgsætglaset høgsætebenk. Til v. for utføri står eit fin fatskåp. Døri mellom svali og kjøkenet er ny. Den gamle døri selde Andris til ein bymann Mortveet, som har hytta øva Kjørlie. Ved peisen er ei vegghylle. Frå framme går dør inn i klevin. Dette var gjesterom. Her står det fint skattold. Veggene er bordkledde med gamle, ulike breie, handhøvla bord. Klevadørene er gamle og sermerkte. Jamsides klevin er vassklevin. Frå svali går det tropp opp i andre høgd. Romet over kjøkenet eller framme er uppåstøga. Her står eit fint rosemåla skatthold. Alle vegger i alle rom her er bordkledd med fine handhøvla ulike breie bord. I himlingi er det litt skråtak, til båe sider. Alle glas er med småe ruter. Alle dører er gamle og sermerkte. Frå uppåstøga går dør inn i den fine sengjiklevin. Jamsides denne er pløggeklevin. Her er det tømmervegger så nær som mot sengeklevin. Her er det bordvegg. Utdøri er tvidelt. Mellom klevadørene uppå støga og nede er det i veggen ein pilestall med rosemåla dør i den øvste. Alle skåp er rosemåla av vestreslidringen Knut i Skøren. På skåpi står Knut Andersen, Marit Tosteins-Datter Quien 1865 eller og berre forbokstavane. Knut var fødd 1828, Andris, far hans, var f. 1781. Klakkekassa har bokstavane "A.Ø.S.R.K.D" "18 Quien 43". Det tyder Anders Øysteinsson (Holene) og Ragnhild Knutsdotter (Gryte). Dette var for til Kvien, som var fødd 1781. Alle Kviis-husi, så nær som Kviisstoga og Kviistørrstoga, høyrde til Kvie, g.nr. 96, br.nr. 5. Kvie er eit vin-namn, og såleis truleg frå ikr. Kr.f.-400-600 e.Kr. På Kvie bodde ...mannen Elling på Kvie. Dotter hans, Ragnhild, var gift med Baard på Rein. Ein av sønene deira var Skule Bårdsson, som i lang tid vart fostra på Kvie. Elling har nokså sikkert bygt Høre stavkyrkje. Sjå Valdres Bygdebok II s 322-324! Kvie var ei tid skysstasjon."
Frå 413 Kvie i husarkivet til Valdres Folkemuseum:
"Etter opplysningar nedskrivne av Knut Hermundstad er skåpa i Kviisbygningen måla av vestreslidringen Knut i Skøren. Rette namnet hans var Knut Andreasson Brandt (1818-1886). I Valdres Bygdebok er han omtala som Knut Eriksson Skåren, men det er feil. Etter Tora Einang og den boka om Brandt-ætta som er utkoma i Amerika lyt denne Knut vere son til Andreas Brandt. Han gifte seg med Gjertrud Eriksdotter Skåren, ein plass nær Kræmarhaugen, og bodde der. (...) Knut hadde ein farbror som var kunstmålar, og kom slik bort i rosemåling. Han har mange arbeid etter seg i Slidre og Vang. Han hadde fin fargesans, og var utifrå god til å måle skrift med pensel. Han måla mykje i bygdene her fram mot 1880. Han har og måla mange hus i Slidre og Vang. (...) (Sonja Innselset , 11.09.1984)
Biletet frå oppføringa av Kviisbygningen på Valdres Folkemuseum er henta frå arkitekt MNAL K. Sukke si artikkel: "Byggeskikkane i Valdres" i Valdres Bygdebok V del 2 (1964).
Merk elles alle bileta som ligg under relaterte objekt her, her er både bilete frå klyngetunet i Høre og teikningar og måleri av Ralph Styker.
ENGLISH:
Farmhouse from Lower Kvie: Farmhouse from Lower Kvie in Vang, built around 1700, rebuilt with a veranda and a second storey in 1849. Traditional floor plan with living room, and two side rooms, a scullery and a bedroom. Traditional interior with cupboards, table, bed and fireplace. In the scullery there is a chopping block for meat, churn for butter-making, wooden bowls, trough and a potato mill. Upstairs is the best room used for parties, a guest room and a room for storing clothes not in use. The best room served as a classroom for the ambulatory school. The farmhouse was rebuilt at the museum in 1959–1960. The Kvie farm: Norway mostly has a scattered settlement pattern. Nevertheless, there are examples of farms forming clusters, rather like a township. The Kvie farm buildings are grouped round a yard. Until the separation of farms that took place in 1908, five farmyards with a total of 33 houses formed such a “township” by Høre stavechurch in Vang municipality. The Kvie farmhouse served as a local courthouse in the mid-1600’s. During the period 1646–1821, Kvie was a coachman's inn. 12 cotter’s farms belonged to the Kvie farm. The houses from Kvie were built during the period 1600–1850. The farm was reconstructed at Valdres Folk Museum in 1959–60 and is a typical mountain farm from Upper Valdres. Such farms often had several cotter’s places. The Upper Fristad place at our museum illustrates a cotter’s farm under the Kvie farm and is placed in the outlying fields.
FRANÇAIS:
Maison de Ni’igarde Kvie: Maison de la ferme Ni’igarde Kvie, à Vang. Construite vers 1700. Des transformations y sont apportées en 1849 quand la maison a eu une galerie intérieure et un étage de plus. Agencement traditionnelle avec salle de séjour, arrière-cuisine et chambre. L’aménagement de la salle de séjour est traditionnel avec garde-manger, vaisselier, encoignure, table, lit et cheminée avec une petite cheminée à côté (avec issue de la fumée) servant uniquement à éclairer. Dans l’arrière-cuisine, il y a un billot pour couper la viande, une baratte, des récipients en bois, des plats en bois évidé et un moulin à pomme de terre. A l’étage, il y a une salle, chambre des invités et une pièce où l’on gardait les vêtements. La salle servait aussi de salle de classe pour l’école itinérante. La maison de Søre Kvie a été reconstruite à Valdres Folkemusem en 1959–1960. Cour de ferme de Kvie: En Norvège, l’habitat est dispersé. Quelques exemples anciens montent quand même que les fermes se trouve côte à côte formant un hameau. La cour de ferme de Kvie, présentée ici au musée, vient d’un tel hameau. Jusqu’en 1908, cinq cours, comprenant 33 maisons, constituaient une bourgade près de l’église de bois debout de Høre, à Vang. Kvie était siège de tribunal au milieu du 17ème siècle. Pendant la période 1646–1821, il y avait un relais routier et une auberge. Il y avait également 12 fermes de tenancier appartenant aux fermes de Kvie. Les maisons de Kvie sont construites pendant la période 1600–1850, et reconstruites à Valdres Folkemuseum en 1959–1960. Au musée, la ferme de Kvie représente une ferme de montagne, typique de la partie nord de Valdres. Les fermes comme Kvie, avaient souvent plusieurs fermes de tenanciers. À Valdres Folkemuseum, la ferme tenancier de Øvre Frigstadplassen, située un peu plus haut, représente une ferme de tenancier dépendant de Kvie.
Oppføring: 1700
Endring: 1849
Gjenoppføring: 1955 - 1957
Aksesjon
- Selger til museetKvie, Andris Torsteinsson
Relation
Classification
-
- Bygninger (Outline)OU 340
Placement
References
-
- Relaterte objekterDigitalmuseum/Norsk Folkemuseum Teikning av Kviistunet ved Arne Berg
- LitteraturreferanseK. Sukke: "Byggeskikkane i Valdres", Valdres Bygdebok V del 2
License information
- License Contact owner for more information
Metadata
- IdentifierVFF.047
- Part of collectionValdres Folkemuseum
- Owner of collectionValdresmusea
- InstitutionValdres Folkemuseum
- Date publishedNovember 26, 2015
- Date updatedApril 25, 2024
- DIMU-CODE021056020005
- UUID888cba3c-7ad0-4186-aeb9-f9d7b7108e27
- Tags
Add a comment or suggest edits
To publish a public comment on the object, select «Leave a comment». To send an inquiry directly to the museum, select «Send an inquiry».